Γράφει η Ιωάννα Μπαλάφα
Τα τροχαία ατυχήματα αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της χώρας μας εδώ και χρόνια. Το 2009, πραγματοποιήθηκε στη Μόσχα η πρώτη Παγκόσμια Σύνοδος Υπουργών για την Οδική Ασφάλεια όπου, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Νέων για την Οδική Ασφάλεια έκανε λόγο για 1,3 εκατομμύρια νέους και 50 εκατομμύρια ανθρώπων που αποτελούν θύματα και τραυματίες τροχαίων ατυχημάτων παγκοσμίως κάθε χρόνο. Ένας αριθμός που πράγματι σοκάρει. Η Ελλάδα τι κάνει γι΄αυτό; Η συμπεριφορά μας στο δρόμο είναι αποτέλεσμα της παιδείας μας, του χαρακτήρα μας αλλά και συνολικά της κοινωνίας στην οποία γαλουχηθήκαμε. Τα κονδύλια τις Ευρωπαϊκής Ένωσης τα οποία δίνονται για το σκοπό της πρόληψης των τροχαίων, έχουμε αντιληφθεί ότι προφανώς δεν καταλήγουν εκεί που θα έπρεπε. Τα τροχαία είναι θέμα συνείδησης, ηθικής, παιδείας και σεβασμού, συνεπώς αποτελεί ένα θέμα βαθιά κοινωνικό, οι ευθύνες του οποίου, βαραίνουν οδηγούς και πεζούς. Με την πρώτη θέση στους νεκρούς τροχαίων ανάμεσα στα 15 παλαιά κράτη-μέλη της Ε.Ε, η Ελλάδα συνεχίζει να αγνοεί το πρόβλημα, όταν τα τροχαία αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου στις ηλικίες 18-44.
Αυτό που συμβαίνει είναι ένας πραγματικός πόλεμος, καθώς στους δρόμους υφίσταται μια σιωπηλή γενοκτονία. Η οδική ασφάλεια είναι ένα τεράστιο εθνικό θέμα που δεν υπάρχει καν στην ατζέντα των πολιτικών και παρουσιάζεται συνεχώς ως ένα πρόβλημα για το οποίο είναι αδύνατον να βρεθούν ριζικές λύσεις. Κάθε θάνατος στην άσφαλτο παρουσιάζεται ως μια «κακή στιγμή» ως μια απροσεξία. Όμως οι στοιχειώδεις κανόνες υπάρχουν, πρέπει να υπάρχουν και οφείλουν να τηρηθούν. Ο καθένας ξεχωριστά είναι υπεύθυνος με τον δικό του τρόπο για την απαξίωση αυτών των κανόνων.
Ουσιαστικά, κάνουμε λόγο για χιλιάδες νεκρούς καθημερινά σε παγκόσμιο επίπεδο και για μερικές εκατοντάδες ανθρώπων που καθίστανται παραπληγικοί και βαριά ανάπηροι για το υπόλοιπο της ζωής τους. Επιπλέον, όχι μόνο δεν προσφέρεται καμία μέριμνα φροντίδας, οικονομική και ψυχολογική υποστήριξη στους τραυματίες και τις οικογένειες των θυμάτων (στον ελλαδικό χώρο), αλλά αντίθετα καλούνται μόνοι τους να αντιμετωπίσουν καταστάσεις που αλλάζουν ολόκληρη τη ζωή τους και φυσικά οι συνέπειες αυτές δεν απασχολούν τα επίσημα στατιστικά στοιχεία. Αν και οι εθελοντικές προσπάθειες πολιτών δείχνουν την κινητοποίηση κάποιων ατόμων, δεν είναι δυνατόν να αντικαταστήσουν το ολοκληρωμένο έργο ενός σοβαρά οργανωμένου κράτους. Ξεχωριστό και προφανώς προβληματικό κομμάτι αποτελούν επίσης, τα απαράδεκτα συστήματα αξιολόγησης των υποψήφιων οδηγών.
Υπάρχουν οι αιτίες που αφορούν τον ευρύτερο κρατικό μηχανισμό όπως οι αδικαιολόγητες κακοτεχνίες στους δρόμους, ο ελλιπής φωτισμός, οι κρυμμένες ταμπέλες, οι διαλυμένες προστατευτικές μπάρες και οι χιλιάδες παράνομες διαφημιστικές πινακίδες. Εξίσου σοβαρές όμως, είναι και οι ευθύνες του κάθε οδηγού όπως η κατανάλωση αλκοόλ, η χρήση κινητού τηλεφώνου, η υπεροπτική οδική συμπεριφορά, η μη διατήρηση της απόστασης ασφαλείας μεταξύ των οχημάτων, η υπερβολική ταχύτητα, η παράβαση πινακίδων και φωτεινών σηματοδοτών και φυσικά η υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων του οδηγού και του οχήματος του. Αξίζει να αναφερθεί επίσης, η νοοτροπία του έλληνα οδηγού να φοράει ζώνη ή κράνος όταν διακρίνει από μακριά κάποιον οργανωμένο έλεγχο της αστυνομίας καθώς σε γενικές γραμμές έχει υιοθετήσει μια απόλυτα επιθετική οδήγηση με πλήρη ανυπακοή στους κανόνες.
Με βάση στοιχεία της τροχαίας, οι ετήσιες συγκρίσεις ανά μήνα έχουν διακυμάνσεις και κάποιες φορές μειώνονται, αλλά τα ποσοστά των νεκρών και των βαριά τραυματισμένων στην Ελλάδα συνεχίζουν να είναι τα μεγαλύτερα της Ευρώπης. Ας τονίσουμε επίσης ότι, πολλές φορές αποκρύπτονται οι πραγματικοί αριθμοί νεκρών καθώς οι βαριά τραυματίες που υποκύπτουν στα τραύματα τους ύστερα από νοσηλεία, συχνά δεν καταγράφονται ως νεκροί τροχαίων.
Σε χώρες του εξωτερικού καταβάλλονται προσπάθειες αντικατάστασης της λέξης ατύχημα από τη λέξη σύγκρουση ώστε να είναι σαφές στους πολίτες ότι τα τροχαία μπορούν να προληφθούν και ότι δεν αποτελούν απόρροια κάποιας άγνωστης δύναμης! Υπάρχουν πολύ συγκεκριμένοι λόγοι και αιτίες που τα προκαλούν και αυτά είναι που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Δυστυχώς, η Τροχαία και το αρμόδιο υπουργείο αναδεικνύουν το πρόβλημα και συνιστούν την προσοχή των οδηγών κυρίως στις λεγόμενες μεγάλες εξόδους των Χριστουγέννων και του Πάσχα αδυνατώντας να εφαρμόσουν μια αποτελεσματική πολιτική για την αποφυγή τραγικών απολογισμών. Ας κρατήσουμε όμως υπόψη ότι η συντριπτική πλειοψηφία των τροχαίων συμβαίνει μέσα στις πόλεις με χαμηλή ταχύτητα.
Η ύπαρξη πάρκων κυκλοφοριακής αγωγής και η ενσωμάτωση του μαθήματος κυκλοφοριακής αγωγής στα σχολεία ως ουσιαστικό μάθημα ζωτικής σημασίας αποτελούν επείγουσες πράξεις. Ας μην ξεχνούμε παράλληλα πως και οι ίδιοι οι γονείς οφείλουν να τηρούν τους οδικούς κανόνες, καθώς προκαλούν τη μιμητική συμπεριφορά των παιδιών τους. Χρειάζονται μέτρα για τις ευαίσθητες ομάδες όπως οι πεζοί, οι μοτοσικλετιστές, τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι (το 50% των θυμάτων είναι πεζοί) καθώς κάθε χρόνο στην Ελλάδα σκοτώνονται τουλάχιστον 3.500 άνθρωποι. Με βάση εκθέσεις της Eurostat το 40% των πιο επικίνδυνων ευρωπαϊκών οδικών περιοχών ανήκει στη χώρα μας.
Υπάρχει η ανάγκη συνειδητοποίησης των ίδιων των οδηγών ότι τα αυτοκίνητα και οι μοτοσικλέτες αποτελούν ένα μέσο ή πιο απλά ένα εργαλείο που το δουλεύουμε για την ασφαλή μας μετακίνηση και σε καμία περίπτωση ένα μέσο ξεσπάσματος του θυμού μας με αποτέλεσμα να αυτοκτονούμε και να σκοτώνουμε. Δυστυχώς στη συνείδηση του Έλληνα έχουν αποτυπωθεί όλοι οι λάθος τρόποι οδήγησης και η πλήρης απουσία των στοιχειωδών κανόνων κυκλοφοριακής αγωγής.
Είναι άμεση και επιτακτική ανάγκη να λάβουν όλοι τις ευθύνες που τους αναλογούν καθώς όλοι μας αποτελούμε υποψήφια θύματα τροχαίου. Η συλλογική αυτή προσπάθεια πρέπει να αποτελέσει μέρος μιας ολοκληρωμένης και αποτελεσματικής παρέμβασης, που θα επαναδιαπραγματευθεί ριζικά ένα τόσο σοβαρό θέμα που αποτελεί ζήτημα πολιτισμού και δημόσιας υγείας. Προκειμένου να αλλάξει αυτή η αποτρόπαια και πραγματικά ντροπιαστική κατάσταση, πρέπει να γίνει απαίτηση του καθενός τόσο προς όλους τους επίσημους κρατικούς φορείς όσο και προς την ατομική του ευθύνη.
Εντέλει, οι συνέπειες από τα τροχαία, κοστίζουν πολύ περισσότερο στο κράτος σε ετήσια βάση, τόσο στον τομέα της υγείας όσο και στις υλικοτεχνικές υποδομές, απ’ ότι να γίνονταν κάθε τόσο συγκεκριμένα οδικά έργα και φυσικά οργανωμένες και πλήρεις ενημερώσεις των πολιτών για την οδική ασφάλεια. Συνεχώς πρέπει να υπάρχουν καινούρια μέτρα πρόληψης γιατί μπορεί να μειώνεται ο αριθμός των νεκρών αλλά η Ελλάδα παραμένει πρώτη στην Ευρώπη στο ποσοστό αυτό. Η αύξηση των προστίμων δεν αποτελεί βέβαια ένα σοβαρό τρόπο αντιμετώπισης της τραγικής αυτής κατάστασης. Συνεπώς, στα τροχαία αντικατοπτρίζονται όλα τα προβληματικά πεδία της χώρας μας.
Θα λέγαμε ότι οι προσεγγίσεις τέτοιων θεμάτων δεν μπορούν να είναι απλά στατιστικές ή κοινωνιολογικές αλλά πρωτίστως ανθρώπινες. Ανεξάρτητα από το ποιο κόμμα κυβερνά και ποιο είναι το μέλλον αυτής της χώρας το πρόβλημα των τροχαίων πρέπει να γίνει πρώτη προτεραιότητα της εκάστοτε κυβέρνησης. Οι υπουργοί μεταφορών, η τροχαία, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις και ο καθένας ξεχωριστά να συνεργαστούν για το καλύτερο αποτέλεσμα μέσα από ένα ευρύτερο δίκτυο επικοινωνίας.
Η δεκαετία 2010-2020 θα αποτελέσει περίοδο δραστηριοποίησης στην πρόληψη των τροχαίων και ενημέρωσης των κρατών από Διεθνείς Οργανισμούς, ανάπτυξης δικτύων Οργανισμών Νέων και υπογραφής ενός Ευρωπαϊκού Χάρτη για την Οδική Ασφάλεια, καθώς προβλέπεται ότι έως το 2020 τρίτη αιτία θανάτου σε παγκόσμιο επίπεδο θα αποτελούν τα τροχαία. Αναμένεται δηλαδή μια παγκόσμια έξαρση του προβλήματος.
Βέβαια, η απαξίωση της ανθρώπινης ζωής ανήκει εντέλει στην διακριτική ευχέρεια του καθενός. Ο οποιοσδήποτε όμως εφησυχασμός από όποια πλευρά κι αν προέρχεται αποτελεί εγκληματική πράξη. Σε μια τόσο ανοργάνωτη χώρα όπως η Ελλάδα ποια είναι η λύση λοιπόν; Η πλήρης απαγόρευση της κυκλοφορίας ώστε να μην υπάρξει και κανένα άλλο θύμα τροχαίου; Στην υπερβολική του βέβαια μορφή δεν θα μας εξέπληττε καθόλου αν τελικά το ακούγαμε ως επίσημη κρατική πρόταση.
• Κάθε 3η Κυριακή του Νοεμβρίου: Παγκόσμια Μέρα Μνήμης των Θυμάτων Τροχαίων Δυστυχημάτων
(από το tvxs.gr & independent.gr)
