Γράφει η Ιωάννα Μπαλάφα
Ο κινηματογράφος σε μια εποχή που εξελίσσεται ταχύτατα ως προς τις ψηφιακές μορφές έκφρασης συνεχίζει να υπάρχει ως θεσμός και να παράγει σε πολλές περιπτώσεις, εξαιρετικά αποτελέσματα. Ταυτόχρονα, οι εκπαιδευτικές δυνατότητες που μπορεί να παρέχει είναι απεριόριστες και ανεκτίμητες. Μία κινηματογραφική παιδεία που ξεκινά από νωρίς μπορεί πράγματι να προσφέρει στους μαθητές (παιδιά και έφηβους), μια ιδιαίτερη εκπαίδευση αναφορικά με ρεαλιστικές προβληματικές καταστάσεις της ζωής κάνοντάς τους να εξασκήσουν την κοινωνική τους αντιληπτικότητα και δίνοντάς τους παράλληλα μια ισχυρή ικανότητα δημιουργικής σκέψης και επίλυσης προβλημάτων.
Αυτό που ονομάζουμε κινούμενη εικόνα είναι οικεία στα παιδιά ήδη από
την προσχολική ηλικία, συνεπώς μέσα από τις ταινίες είναι σε θέση να
εξελίξουν την αρχικά ασυνείδητη αντίληψή τους περί κινηματογραφικού
χρόνου και αφηγηματικού χαρακτήρα. Η κινηματογραφική παιδεία δεν πρέπει
να περιορίζεται αλλά να περιλαμβάνει από ταινίες μικρού μήκους και
animations (κατάλληλες για ανάλυση σε μικρή ηλικία), κινηματογραφικές
εκδοχές λογοτεχνικών έργων που πιθανόν έχουν μελετηθεί εντός ή εκτός
σχολείου, έως ντοκιμαντέρ για την προσαρμογή των μαθητών σε εικόνες
διαφορετικές, μη οικείες που σταδιακά θα μετατραπούν σε πεδίο
δημιουργικού παιχνιδιού και διαλόγου. Τα παιδιά στην ανάλυση των ταινιών
μπορούν να παίξουν, να ζωγραφίσουν, να τραγουδήσουν ακόμη και να κάνουν
μια δική τους ταινία εμπνεόμενα δικούς τους μοναδικούς διαλόγους και
λειτουργώντας απόλυτα ομαδικά.
Μια κινηματογραφική παιδεία οργανωμένη μέσα από ειδικά διαμορφωμένα
σχολικά κινηματογραφικά εργαστήρια, χωρίς απαραίτητα υψηλό κόστος, αλλά
με μια αισθητική συνδυασμένη με μορφές τέχνης όπως η φωτογραφία και η
μουσική, μπορεί να παρέχει στο μαθητή αρχικά μέσα από συζήτηση, την
αντίληψη κρυμμένων νοημάτων και τον εντοπισμό ομοιοτήτων και διαφορών με
το γενικότερο περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει, εκπαιδεύεται και
ενηλικιώνεται., λαμβάνοντας ταυτόχρονα πρωτόγνωρες δομές αναπαράστασης
της γλώσσας, του συναισθήματος, του ήχου, του χρώματος και της κίνησης.
Συνολικά στην Ελλάδα δεν εφαρμόζεται η κινηματογραφική παιδεία στα
σχολεία παρόλο που εντοπίζονται αξιόλογες μεμονωμένες προσπάθειες και
κάποιες συζητήσεις για το πώς θα μπορούσε εντέλει να υπάρξει μια
συστηματική διδασκαλία του κινηματογράφου, των αρχών του και της
ιστορίας του, μέσα στα πλαίσια της παγκόσμιας ιστορίας της τέχνης και
των αισθητικών τάσεων, εναρμονισμένη με τις ανάγκες της κάθε σχολικής
τάξης και με το εκάστοτε κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο
μεγαλώνουν τα παιδιά.
Μια κινηματογραφική ταινία δεν αποτελεί μόνο μια οπτική παράσταση
αλλά και μια διαλεκτική σχέση των εμπειρικών αισθήσεων και της
δημιουργικής σκέψης. Μια εκπαιδευτική μέθοδος είναι παραγωγική όταν
βοηθά τους μαθητές στην αποκρυπτογράφηση του λόγου ως εφόδιο για την
αντιμετώπιση διαφόρων φοβικών ρητορικών λόγων στην ενήλικη ζωή. Ακόμη,
δύναται να τους προσφέρει και μια ουσιαστική ψυχαναλυτική προσέγγιση
και ερμηνεία κοινωνικών καταστάσεων όπως η λογοκρισία, ο φασισμός και ο
ρατσισμός, καταστάσεων που επανέρχονται κάθε τόσο και που η γνώση θα
τους επιτρέπει να εντοπίζουν τις προβληματικές πριν εκείνες
πολλαπλασιαστούν.
Εξάλλου τα παιδιά γράφουν τα καλύτερα σενάρια και η εξοικείωσή τους
με τον ονειρικά ρεαλιστικό κόσμο του κινηματογράφου θα τους δώσει μια
καλή δυνατότητα να φτιάχνουν τον έξω-κινηματογραφικό κόσμο όπως τον
επιθυμούν, με ισόποσες δόσεις ρεαλισμού και ονείρου, έχοντας μια θέαση
του κόσμου μπροστά και πίσω από τις μηχανές προβολής, ψάχνοντας και
βρίσκοντας αργότερα τη δική τους αλήθεια. Η μάθηση δεν πρέπει να
αποτελεί μια στατική διαδικασία αλλά να εμπεριέχει συνεχή κίνηση και
ρυθμό όπως ο κινηματογραφικός κόσμος.
Τα υπουργεία Παιδείας και Πολιτισμού, αλλά και πολιτιστικοί φορείς με
τη διάθεση ψηφιακών μέσων μπορούν να συμβάλλουν σε αυτήν την προσπάθεια
με τη θέσπιση επίσημων θεσμικών φορέων όπου εκπαιδευτικοί,
κινηματογραφιστές και άνθρωποι του κινηματογραφικού χώρου γενικότερα, θα
μπορούν μαζί με τα παιδιά μέσα στο σχολείο, να χτίσουν ένα κατάλληλα
δομημένο πρόγραμμα κινηματογραφικής εκπαίδευσης με κριτήρια ηθικά και
καλλιτεχνικά, όπου θα μπορούν να πραγματεύονται ζητήματα καθημερινότητας
αλλά και φαντασίας, πολιτικής, βιοηθικής, σχέσεις έρωτα, αγάπης και
οικογενειακές σχέσεις, με εξοικείωση των τεχνικών μέσων και της
κινηματογραφικής γλώσσας την οποία θα εξελίσσουν σε αρμονία με την
πνευματική και κοινωνική τους ωρίμανση.
Αυτό που θα προσφερθεί θα είναι μια μοναδική κινηματογραφική ανάγνωση
για το κάθε παιδί, χωρίς συγκρούσεις, με διάλογο, χωρίς απειλές
επιβολής «κακού βαθμού» καθώς δεν θα υπάρχουν σωστές και λάθος ερμηνείες
αλλά απλά διαφορετικές ως μάθημα για το σεβασμό της ποικιλομορφίας σε
όλες τις εκφάνσεις της ζωής. Ο Παγκόσμιος Κινηματογράφος εκπαιδεύει και
μας δένει με την ίδια την πολιτιστική και κοινωνική μας πραγματικότητα η
οποία δυστυχώς σκοντάφτει τις περισσότερες φορές στη μουδιασμένη
γραφειοκρατία, που επίμονα προσπαθεί να πνίξει ακόμη και τις μικρές
προσπάθειες δημιουργίας και διάδοσης αξιόλογων ρευμάτων και ιδεών.
(από το tvxs.gr & independent.gr)
