Γράφει η Ιωάννα Μπαλάφα
Μπορεί ένα i-pod να αλλάξει τις ζωές ηλικιωμένων ανθρώπων που πάσχουν από Αλτσχάιμερ και άνοια;. Το ντοκιμαντέρ «Alive Inside: A Story of Music & Memory»,
αποδεικνύει ότι μπορεί. Περιγράφει την ιστορία του κοινωνικού
λειτουργού Dan Kohen, ο οποίος εισήγαγε τη μουσικοθεραπεία σε οίκους
ευγηρίας στην Αμερική, ώστε να υποστηρίξει τους πάσχοντες.
Ένα ντοκιμαντέρ που ολοκληρώθηκε χάρη
στην διαδικτυακή μέθοδο του crowdfunding και κατάφερε να ξεχωρίσει στην
Αμερική και όχι μόνο, μέσα από πολλές και σημαντικές βραβεύσεις, με
αποκορύφωμα το Βραβείο Κοινού το 2014 στο Sundance Festival. Η ταινία
προσφέρει μια συγκινητική και διαφορετική οπτική για τα αποτελέσματα της
μουσικής σε ένα περιβάλλον όπως οι οίκοι ευγηρίας, οι οποίοι
χαρακτηρίζονται από την απομόνωση και τον πνευματικό εγκλωβισμό.
Ο σκηνοθέτης και παραγωγός του
ντοκιμαντέρ Michael Rossato-Bennett, υποστηρίζει ότι το έναυσμα για τη
δημιουργία του, ήταν η ιστορία του ενενηντατετράχρονου Henri, ο οποίος
για περισσότερο από δέκα χρόνια διέμενε σε οίκο ευγηρίας, πλέον
σιωπηλός, σε αναπηρική πολυθρόνα, κοιτώντας συνεχώς στο πάτωμα, με
σφιγμένες γροθιές και χωρίς να αναγνωρίζει κανέναν. Μόλις όμως η μουσική
ήχησε στα αυτιά του, η εικόνα άλλαξε και άρχισε να κουνάει ρυθμικά το
σώμα του και να τραγουδάει, βρίσκοντας έστω και για λίγο την ταυτότητα
και τις αναμνήσεις του.
Εξερευνά λοιπόν κινηματογραφικά την
ικανότητα της μουσικής να ενεργοποιεί τη σκέψη και να αναζωπυρώνει τις
αναμνήσεις των ανθρώπων. Αποτυπώνει την πρώτη φορά που κάθε ηλικιωμένος
τοποθετεί τα ακουστικά του i-pod στα αυτιά του και ξεκινά να χαμογελά,
να κουνάει δειλά το κορμί του στον ρυθμό της μουσικής και σε κάποιες
περιπτώσεις να σηκώνεται και να χορεύει, περιγράφοντας ταυτόχρονα τις
εμπειρίες που του θυμίζει το εκάστοτε μουσικό θέμα. Η μουσική καταφέρνει
να τους δώσει μια άλλη μορφή ελευθερίας δρώντας υποστηρικτικά στην
φαρμακευτική αγωγή.
Η μουσικοθεραπεία αποτελεί μια
επιστημονικά αποδεδειγμένη θεραπευτική μέθοδο, με πολύ σημαντική
απήχηση. Η νευρολογική μουσικοθεραπεία εστιάζει στην απόκτηση νέων
πολύτιμων γνώσεων και πληροφοριών σχετικά με τις περιοχές του εγκεφάλου
που ενεργοποιούνται στην εμπλοκή με τη μουσική.
Ο κοινωνικός
λειτουργός Dan Kohen που είχε την εκτελεστική ευθύνη του ντοκιμαντέρ,
ίδρυσε την μη κερδοσκοπική οργάνωση «Music & Memory», ως ανταπάντηση
σε ένα υγειονομικό σύστημα περίθαλψης που υπολειτουργεί, προσπαθώντας
να επαναφέρει τη μοναδική αίσθηση του εαυτού σε εκείνους που χάνουν ή
έχουν χάσει τη μνήμη τους και στοχεύοντας στην παγκόσμια απήχηση της
προσπάθειάς του. Προβαίνει παράλληλα, σε συνεντεύξεις με επιστήμονες και
νευρολόγους, όπως με τον κορυφαίο Oliver Sacks, δίνοντας περαιτέρω
ιατρικές λεπτομέρειες για το πώς η μουσική ερεθίζει τον ανθρώπινο
εγκέφαλο.
Ουσιαστικά, καταφέρνει να διεισδύσει
στο συναισθηματικό κόσμο εκείνων που δεν μπορούν να τον εκφράσουν πλέον
με λέξεις. Τους δίνει πίσω την αυτοεκτίμησή τους, τονίζοντας πώς θα
μπορούσε η μουσικοθεραπεία να εφαρμοστεί σε τέτοια κλίμακα ώστε να
συνέβαλλε ακόμη και στην περικοπή του κόστους περίθαλψης των ασθενών.
Αποδεικνύει πώς η μουσική δεν αποτελεί μόνο μέσο ψυχαγωγίας αλλά και
θεραπευτική μέθοδο. Αρχικά όσοι έλαβαν μέρος στην θεραπεία είχαν
κινητικές δυσκολίες οι οποίες σταδιακά μειώθηκαν και μπορούσαν παράλληλα
να διαχειριστούν πιο αποτελεσματικά θέματα κατάθλιψης.
Έτσι λοιπόν, τα ευεργετικά
αποτελέσματα της μουσικοθεραπείας είναι ορατά όχι μόνο στους ανθρώπους
με άνοια και Αλτσχάιμερ αλλά και σε όσους πάσχουν από νευρολογικές ή
ψυχικές και συναισθηματικές διαταραχές. Η μουσική γίνεται ένας νέος
σύντροφος που φέρνει στην επιφάνεια ξεχασμένες αναμνήσεις και
συναισθήματα. Είναι τουλάχιστον εντυπωσιακό να παρακολουθείς κάποιον που
δεν δύναται να θυμηθεί το όνομά του, να απαγγέλει όλους τους στίχους
ενός αγαπημένου του τραγουδιού. Τη στιγμή της ακρόασης, η σκέψη του
ηλικιωμένου λειτουργεί συνειρμικά, διερευνώντας τον εαυτό του μέσα από
εικόνες και συναισθήματα του παρελθόντος.
Το ντοκιμαντέρ πραγματικά
συγκινεί και μας φέρνει αντιμέτωπους τόσο με προσωπικές μας ιστορίες και
βιώματα, όσο και με την επιθυμία να «ξορκίσουμε» μέσα από τις
δυνατότητες της μουσικής, τις φοβίες μας για το μέλλον και τις
αχαρτογράφητες πτυχές του εγκεφάλου μας αλλά και της ψυχής μας.
(στο independent.gr)
