22 Φεβ 2016

Η τελευταία μαύρη γάτα


























 Γράφει η Ιωάννα Μπαλάφα

«Σας τα λέω όλα αυτά γιατί εδώ στο νησί μας, όπως κι αλλού, οι γάτες ξεχνάνε, οι άνθρωποι ξεχνάνε και η τρέλα δεν θέλει πολύ να φουντώσει πάλι φτου ξανά κι απ’ την αρχή».

Με αυτήν τη φράση αρχίζει και ολοκληρώνεται το βιβλίο του Ευγένιου Τριβιζά «Η τελευταία μαύρη γάτα». Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που πραγματεύεται θέματα ρατσισμού, ξενοφοβίας, δεισιδαιμονιών και προκαταλήψεων με τον πιο πρωτότυπο τρόπο.

Σε ένα νησί υπάρχει μια μυστική αδελφότητα προληπτικών που επιχειρεί την εξόντωση όλων των μαύρων γάτων καθώς πιστεύει ότι προκαλούν γρουσουζιά. Έτσι ξεκινούν οι ανεξήγητες εξαφανίσεις γάτων, όπου αρχικά περνούν απαρατήρητες ώσπου αποκαλύπτεται ότι οι πιο ‘’αξιοσέβαστοι’’ και ισχυροί πολίτες και πολιτικοί του νησιού εφαρμόζουν μεθόδους εξόντωσης και αφανισμού που ερμηνευτικά παραπέμπουν ευθέως στην περίοδο του ευρωπαϊκού φασισμού των ναζί. Ο μηχανισμός προπαγάνδας που χρησιμοποιείται, εκμεταλλεύεται στο έπακρο τις λαϊκές προλήψεις ώστε να αποπροσανατολίσει το λαό από τα υπαρκτά προβλήματα της κοινωνίας όπως την ανεργία, τη διαφθορά, την αδικία και την οικονομική εκμετάλλευση. Έτσι ξεκινά ένα ανελέητο κυνήγι που με χίλιους τρόπους οι άνθρωποι, προδίδουν, βασανίζουν και σκοτώνουν με τους πιο φρικτούς τρόπους τις μαύρες γάτες.

Αρχικά οι γάτες αδυνατούν να αντιληφθούν πώς είναι δυνατόν οι άνθρωποι να κάνουν κάτι τόσο παράλογο κι έτσι οργανώνονται καταστρώνοντας σχέδια προστασίας και επιβίωσης. Δίνουν το δικό τους αγώνα σωτηρίας με επώδυνες απώλειες, προδοσίες αλλά και αγώνα δημιουργίας δεσμών προκειμένου να αντιμετωπίσουν την απειλή.

Το τέλος είναι γλυκόπικρο και πολυσήμαντο καθώς στις σελίδες που προηγήθηκαν έχουν περιγραφεί άγριες σκηνές βασανισμών και δολοφονιών που με τον μοναδικό όμως τρόπο του Τριβιζά, οδηγούν σε σκέψεις και προβληματισμούς σχετικά με την αποδοχή και τη διαφορετικότητα, τη λογική, το παράλογο και την τελική αντίσταση ή επανάσταση.

Μια ιστορία παράνοιας, προδοσίας αλλά και φιλίας και έρωτα που περιγράφει επίμονα τις μορφές ψυχολογικού και σωματικού βασανισμού πριν τη λύτρωση. Ο Ευγένιος Τριβιζάς είναι γνωστός για τη φαντασία του και την προσπάθειά του μέσα από το συγγραφικό του έργο να παρουσιάζει προβληματικές εκφάνσεις της κοινωνίας με χιούμορ και αντικομφορμισμό χωρίς να υποκύπτει όμως σε παγίδες διδακτισμού. Γι’ αυτό άλλωστε τα βιβλία του είναι πετυχημένα όχι μόνο στο παιδικό/εφηβικό κοινό αλλά και στο ενήλικο.

Είναι σαφές εξαρχής πως η γάτα αποτελεί ένα τέχνασμα και στη θέση της θα μπορούσε να είναι ο οποιοσδήποτε ή οποιαδήποτε μειονότητα που αντιμετωπίζεται με ρατσισμό οδηγώντας στην ακραία μορφή της γενοκτονίας. Προσπαθεί να δείξει πού οδηγεί ο δολοφονικός φανατισμός και κάπου εκεί αντανακλώνται οι ανθρώπινες συμπεριφορές που μπορούν να επαναληφθούν εάν η ιστορία δεν μας έμαθε ακόμη πού καταλήγουν οι φυλετικές αλλά και οι κάθε είδους διακρίσεις.

Ο ίδιος ο συγγραφέας έχει αναφέρει τον ιστορικό διωγμό των μαύρων γάτων που συνέβη στον Μεσαίωνα, όπου οι Ευρωπαίοι τις θεωρούσαν ως ενσάρκωση του Σατανά. ‘’Το 1233 ο Πάπας Γρηγόριος ο Ένατος είχε εκδώσει μια παπική διακήρυξη (VOX IN RAMA) στην οποία κατηγορούσε τις γάτες ότι υπηρετούν τον πρίγκιπα του σκότους και το 1484 ο Πάπας Ινοκέντιος ο Όγδοος σε μια εγκύκλιο (SUMMIS DESIDERANTES) όριζε ότι οι μάγισσες πρέπει να καίγονται στην πυρά μαζί με τις γάτες τους. Οι φοβεροί αυτοί διωγμοί συνεχίστηκαν καθ' όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα. Εκατοντάδες χιλιάδες γάτες βασανίστηκαν με ανατριχιαστικούς τρόπους, κρεμάστηκαν, πνίγηκαν, τεμαχίστηκαν και κάηκαν ζωντανές, σε σημείο που το είδος σχεδόν εξαφανίστηκε από την Ευρώπη’’.

«Η τελευταία μαύρη γάτα» αποτελεί αντικείμενο ανάλυσης πολλών μελετητών και καθηγητών φιλολογίας και παιδικής λογοτεχνίας. Κάποιες από αυτές αναφέρονται στο ρόλο της σάτιρας της αστικής κοινωνίας και κουλτούρας αλλά και στις γλωσσικές και ετυμολογικές ιδιότητες της γραφής του Τριβιζά μέσα από την μεταμφιεσμένη ιστορικότητα και την αλληγορία.

Στο μυθιστόρημα αναφέρονται οι διάλογοι μεταξύ γάτων σχετικά με το καθεστώς αλήθειας. Το κομμάτι αυτό επεκτείνεται φυσικά στο ανθρώπινο καθεστώς εξουσίας και στις τεχνολογίες του αποκλεισμού και της διάκρισης. Η αλήθεια της εξουσίας και η εξουσία της αλήθειας οδηγούν σε ερωτήματα αναφορικά με το παράλογο και το λογικό όταν αντιμετωπίζουμε συστήματα πλύσης εγκεφάλου και κέντρα εξουσίας βασισμένα στον λαϊκισμό και στα οικονομικά συμφέροντα.

Το ιδεολογικό πλαίσιο που θέτει ο Τριβιζάς, συνδέεται με τις αντιλήψεις περί φυλετικής ή φυσικής ανωτερότητας, χρησιμοποιώντας έναν μικρόκοσμο ως κοινωνικό μοντέλο, που όμως επεκτείνεται στην παγκόσμια κοινωνία, στοχεύοντας με την αφήγησή του στην άρση παγιωμένων σκέψεων και ρατσιστικών προτύπων. Οι φωνές εξουσίας καλούν για την εκτέλεση του ‘’πατριωτικού καθήκοντος’’ όπου σταδιακά αποδεικνύουν ότι επιθυμούν μια γενικευμένη εξόντωση καθώς προχωρούν στην καταδίωξη όχι μόνο των μαύρων αλλά και κάθε χρώματος γάτων. Ο παραλληλισμός με τις δολοφονικές καταδιώξεις από τους ναζί είναι περισσότερο από προφανής (Εβραίοι, ομοφυλόφιλοι, τσιγγάνοι κτλ.).

Τα παιδικά μυαλά πλάθονται, εκπαιδεύονται και διαμορφώνονται με την υποστήριξη της λογοτεχνίας, όμως τα ενήλικα στερεότυπα είναι τόσο δύσκολο να ανατραπούν αλλά όχι αδύνατο. Η τελευταία μαύρη γάτα μας υπενθυμίζει την έννοια του παραλόγου που όταν ξεκινά μπορεί να γίνει ακραία και καταστροφική.
Και ξανά λοιπόν η τελευταία μαύρη γάτα μας προειδοποιεί: «Σας τα λέω όλα αυτά γιατί εδώ στο νησί μας, όπως κι αλλού, οι γάτες ξεχνάνε, οι άνθρωποι ξεχνάνε και η τρέλα δεν θέλει πολύ να φουντώσει πάλι φτου ξανά κι απ’ την αρχή».
(στο independent.gr)
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...